آنزیم های کبدی
آنزیم های کبد بالاست نشانه چیست؟ افزایش آنزیم‌های کبدی می‌تواند علامت این باشد که عملکرد کبد دچار اختلال شده است. سلول‌های آسیب دیده یا ملتهب کبد، آنزیم‌هایی در جریان خون ترشح می‌کنند که در آزمایش خون نشان داده می‌شوند. پزشکان در صورتی که علائم عوارضی را که معمولا سبب آسیب می‌شوند مشاهده کنند، آزمایشات مربوط به آنزیم‌های کبد را تجویز می‌کنند. آنزیم های اختصاصی کبد شامل: AST ،ALT ،GGT می باشد که بنام های SGOT ,SGPT نیز نامیده می شوند. آنزیم های کبدی از طریق آزمایش خون قابل اندازه گیری است.
آنزیم کبد چیست ؟
کبد برای عملکرد خود که شامل عملکردهای مختلفی در بدن می باشد، آنزیم های اختصاصی را ترشح می کند. اگر کبد دچار آسیب شود و یا عملکرد کبد دچار اختلال شود این آنزیم ها وارد جریان خون می شود که نشانه خطر برای کبد است. میزان آنزیم کبد سالم یا نرمال باید زیر 40 باشد و در صورتی که از این میزان باشد حتما باید توسط پزشک متخصص تحت نظر قرار بگیرید.
علت افزایش آنزیم‌های کبدی چیست ؟
اگر نتیجه‌ی آزمایش خون نشان دهد که میزان آنزیم‌های کبدی بالا است، پزشک به بررسی علت‌های احتمالی افزایش آنزیم ها خواهد پرداخت. این بررسی‌ها شامل آزمایشات بیشتر به علاوه پرس و جو در مورد سبک زندگی و عادات غذایی فرد می شود. شایع‌ترین علت افزایش آنزیم‌ها، بیماری کبد چرب است. تحقیقات نشان می‌دهد ۲۵ تا ۵۱ درصد از افرادی که دچار افزایش آنزیم‌ها می‌شوند بیماری کبد چرب دارند. در صورتی که علت بالا رفتن آنزیم های کبدی بر اثر بیماری کبد چرب باشد در صورت مداوای بیماری میزان آنزیم های کبدی نرمال خواهد شد.
سایر عوارضی که معمولا آنزیم‌های کبدی را بالا می‌برند:
- سندرم متابولیک
- هپاتیت
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- سیروز
سایر عوارضی که کمتر شایع‌اند و می‌توانند آنزیم‌های کبدی را افزایش بدهند:
- هپاتیت خود ایمنی
- بیماری سلیاک
- عفونت ویروسی اپشتین بار
- سرطان کبد
- هموکروماتوز، یعنی زمانی که بدن، آهن زیادی جذب می‌کند
- مونونوکلئوز
- عفونت خون یا سپتیس
- بیماری ویلسون
- پلی میوزیت که شامل التهاب عضلات می‌شود
برخی از دارو‌ها از جمله مسکن‌ها و استاتین‌ها نیز می‌توانند سبب افزایش آنزیم‌ها شوند. افزایش آنزیم‌های کبد به خودی خود علامتی ندارد، اما عوارض پنهانی که علت این اتفاق هستند می‌توانند علائمی ایجاد نمایند. درصورتی که داروهای مسکن و کاهش چربی و کلسترل مصرف می کنید و آنزیم های کبدتان بالا رفته است نسبت به قطع مصرف دارو اقدام نمائید.
کدام دارو‌ها می‌توانند آنزیم‌های کبدی را بالا ببرند؟
آسیب‌های کبدی در اثر مصرف دارو در طیف خفیف تا بسیار شدید قرار می‌گیرند. پزشکان از آزمایش خون برای اندازه گیری سطح آنزیم‌ها در کنار سایر شاخص‌ها کمک می‌گیرند تا بتوانند آسیب ناشی از مسمومیت با دارو را تشخیص بدهند. در واقع هر داروی تجویزی این قابلیت را دارد که سبب افزایش آنزیم‌های کبد در فرد شود، اما همه‌ی این افزایش‌ها، مداوم یا نگران کننده نیستند. داروهای تجویزی که بیشتر از همه منجر به آسیب کبد و افزایش آنزیم‌های AST و ALT می‌شوند شامل داروهای مسکن غیراستروئیدی، آنتی بیوتیک‌ها، استاتین‌های کاهنده‌ی کلسترول، داروهای ضد تشنج و داروهای سل می‌شوند.
استامینوفن
استامینوفن داروی مسکن بسیار رایجی است که تقریبا همه به راحتی به آن درسترسی دارند. هر چند استامینوفن در دوز‌های توصیه شده ضرری ندارد، اما مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به آسیب کبد شده و اثرات آن دو تا سه روز باقی بماند. گاهی آسیب در اثر مصرف زیاد استامینوفن تا حدی است که منجر به نارسایی حاد کبد می‌شود. مسمومیت با استامینوفن، شایع‌ترین علت نارسایی حاد کبد در ایالات متحده آمریکاست و در چنین مواردی معمولا آنزیم‌های AST و ALT بالا می‌روند.
استاتین‌ها
استاتین‌های کاهنده‌ی کلسترول مانند آتورواستاتین می‌توانند باعث افزایش آنزیم‌ها شوند. هر چند آنزیم‌ها در افرادی که استاتین مصرف می‌کنند در حد خفیفی بالا می‌رود، اما احتمال آسیب کبد در این موارد بسیار کم است.
افراد سالمند بیشتر در معرض واکنش‌های معکوس کبد نسبت به استاتین‌ها قرار دارند، زیرا به طور کلی این افراد بیشتر مستعد نارسایی‌های این ارگان هستند.
آنتی بیوتیک‌ها
افزایش آنزیم‌ها از عوارض جانبی مصرف بسیاری از انواع آنتی بیوتیک‌ها است مانند آموکسی سیلین، سیپروفلوکساسین و اریترومایسین. اما به سختی می‌توان پیش بینی کرد کدام بیماران بیشتر در معرض مشکلات کبدی ناشی از مصرف آنتی بیوتیک هستند، زیرا خیلی از بیمارانی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند در حال حاضر آنزیم‌هایشان به دلیل سایر بیماری‌هایی که دارند تغییر کرده است.
بیماری کبد چرب
این بیماری زمانی روی می‌دهد که چربی‌ها در کبد تجمع پیدا می‌کنند. اگر این تجمع چربی به دلیل مصرف الکل باشد به آن بیماری کبد چرب الکلی می‌گویند. اما اگر مصرف الکل، علت عارضه نباشد، بیماری کبد چرب غیرالکلی نامیده می‌شود. آن‌هایی که دچار سندرم متابولیک هستند بیشتر در معرض بیماری کبد چرب غیرالکلی قرار دارند.
بیماری کبد چرب گاهی می‌تواند احساس ناراحتی و درد در سمت راست شکم ایجاد کند، اما اغلب علامتی ندارد. پزشک ممکن است برای فردی که الکل مصرف می‌کند یا دچار سندرم متابولیک است، آزمایش خون جهت بررسی آنزیم‌ها تجویز نماید. جهت اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش کبد چرب می توانید از بخش مربوطه دیدن کنید.
سندرم متابولیک
سندرم متابولیک به گروهی از علائم گفته می‌شود که خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهند از جمله:
-بالا بودن قند خون
-بالا بودن فشار خون
-داشتن اضافه وزن
-بالا بودن کلسترول خون
پزشک معمولا برای کسی که یکی از این علائم یا چند تا از آن‌ها را دارد، آزمایش خون جهت بررسی وضعیت آنزیم‌ها تجویز می‌کند.
هپاتیت
هپاتیت ویروسی است که منجر به التهاب کبد می‌شود. هپاتیت چند نوع گوناگون دارد که هپاتیت‌های A، B، C، D و E نامیده می‌شوند. علائم همه‌ی این گونه‌ها مشابه‌اند. علائم معمول هپاتیت شامل موارد زیر می‌شوند:
خستگی
درد عضلانی
درد مفاصل
تهوع
از دست دادن اشتها
شکم درد
تب
تیرگی ادرار
خارش پوست
زرد شدن چشم‌ها و پوست (یرقان)
مصرف الکل یا داروهای غیرمجاز
نوشیدن الکل زیاد یا مصرف داروهای غیرمجاز می‌تواند منجر به التهاب کبد یا آسیب آن شود. التهاب ناشی از مصرف الکل، هپاتیت الکلی نام دارد. وقتی دارو‌ها علت بیماری باشند، پزشکان به آن هپاتیت سمی می‌گویند. علائم هپاتیت‌های الکلی یا سمی مشابه سایر انواع هپاتیت‌ها هستند. اگر کسی دچار علائم مصرف الکل یا داروهای غیرمجاز باشد، پزشک سطح آنزیم‌های او را بررسی کرده و شیوه‌ی درمان را پیشنهاد خواهد کرد.
سیروز
سیروز نوعی آسیب کبدی است. کسی که دچار سیروز است دارای زخمی دائمی روی کبد می‌باشد که مانع عملکرد درست آن ارگان خواهد شد. سیروز می‌تواند در نهایت منجر به نارسایی شود. علائم سیروز شامل خستگی و خارش پوست می‌شوند. کسانی که تحت درمان بیماری کبد چرب یا هپاتیت قرار نگیرند ممکن است دچار سیروز شوند. پزشک برای کسی علائم سیروز را دارد، آزمایش خون جهت بررسی آنزیم‌های تجویز می‌کند.
آنزیم‌های کبدی که معمولا سطح‌شان بالا می‌رود:
آلانین ترانس آمیناز (ALT)
آسپارتات ترانس آمیناز (AST)
آلکالین فسفاتاز (ALP)
گاما – گلوتامیل ترانس پپتیداز (GGT)
تست‌های مربوط به افزایش آنزیم‌های کبد
آزمایش خون می‌تواند نشان بدهد که آیا آنزیم‌های کبدی نرمال‌اند یا افزایش یافته‌اند. تست خون مربوط به آنزیم‌ها، سطوح AST و ALT را چک می‌کند و هر دو آنزیم‌هایی هستند که کبد در زمان التهاب یا آسیب دیدگی ترشح می‌کند. اگر پزشک متوجه شود که سطح AST و ALT افزایش یافته است، احتمالا تست‌های بیشتری برای تعیین علت پنهان این عارضه تجویز خواهد کرد. نسبت‌های متفاوتی از AST به ALT می‌توانند نشانگر علت‌های گوناگونی باشند. آنزیم AST معمولا در بیماری های قلبی و آنزیم ALT در بیماری های کبدی میزانشان افزایش می یابد.
چگونه آنزیم کبدی را پایین بیاوریم ؟
برای پایین آوردن آنزیم های کبدی اول میبایست علت بالا رفتن آنزیم های کبدی مشخص شود. اگر علت بالا رفتن آنزیم های کبدی بدلیل مصرف قرص های خاص است می بایست مصرف دارو متوقف شود و یا اگر علت بالا رفتن آنزیم های کبدی در اثر مصرف الکل باشد حتما مصرف الکل را متوقف کنید. در صورتی که بالا رفتن آنزیم های کبدی مربوط به بیماری کبد چرب یا سایر بیماری ها باشد حتما توسط پزشک متخصص گوارش یا داخلی ویزیت شوید. در صورتی که تمایل دارید می توانید همین حالا درخواست ویزیت پزشک در منزل را ثبت کنید تا بدون مراجعه حضوری به مطب در منزل درمان خود را آغاز کنید.
اگر تمایل دارید میزان سطح آنزیم های کبدتان را بسنجید و یا سایر آزمایشاتتان را در منزل یا محل کارتان انجام دهید می توانید به صورت آنلاین از طریق سامانه آسان آزمایش درخواستتان را ثبت کنید و منتظر مراجعه کارشناسان آزمایشگاه در محل مورد نظر باشید. در صورتی نیاز دارید سایر آزمایشات خونی را در منزل انجام دهید از بخش آزمایش خون در منزل دیدن کنید.
منبع: مجله لانست