ید چیست؟
ید (Iodine) یک ماده معدنی ضروری برای ساخت هورمون های تیروئید می باشد.
منابع غذایی حاوی ید
جلبک دریایی (Seaweed) بیشتر از هر ماده غذایی دیگری دارای ید می باشد، به طوری که یک گرم از آن می تواند بیش از چندین برابر نیاز روزانه انسان را برآورده سازد. از دیگر منابع غنی می توان به ترتیب از ماهی کاد (Cod)، ماست ساده (plain)، شیر، پنیر، تخم مرغ، میگو و سایر غذاهای دریایی نام برد. منابع گیاهی دارای مقادیر کمتری ید می باشند. به علت اهمیت این ماده معدنی در رژیم غذایی، نه تنها به نمک طعام افزوده می شود (نمک ید دار)، بلکه به مواد غذایی دیگری مانند نان، ماکارونی و سریال صبحانه نیز اضافه می گردد. بیشتر ید اضافی موجود در رژیم روزانه، در غده تیروئید ذخیره می گردد. در صورت عدم دریافت کافی، این ذخیره می تواند تا چندین ماه نیاز بدن را تامین نماید، ولی پس از آن علائم کمبود ظاهر می گردند.
میزان ید مورد نیاز روزانه بدن
این نیاز بر اساس سن متفاوت است، ولی به طور کلی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میکروگرم متغیر است. نیاز هر دو جنس به این ماده یکسان می باشد،.ولی نیاز زنان در زمان حاملگی حدود ۲۲۰ میکروگرم و در زمان شیردهی بیشتر و در حدود ۲۹۰ میکروگرم در روز می باشد. اغلب افراد در ایالات متحده، مقادیر کافی از این ماده را در رژیم روزانه خود دریافت می نمایند.و در نتیجه نیازی به دریافت ترکیبات مکمل ندارند. برای دریافت ید مورد نیاز روزانه تنها کافیست ترکیبی از منابع غذایی ذکرشده در بالا را به صورت روزانه مصرف نمود.
عوارض کمبود ید
کمبود این ماده در دوران حاملگی باعث اختلال در رشد و تکامل جنین می گردد.و متاسفانه کمبود این ماده، شایع ترین علت تولد کودکان با عقب افتادگی ذهنی (Mental Retardation) در جهان است.که به سادگی قابل پیشگیری می باشد. کمبود این ماده در دوران نوزادی و کودکی نیز باعث اختلالات رشد و تکامل می گردد. در سنین بالاتر، کمبود باعث بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید و برجستگی آن در ناحیه جلوی گردن می شود.که به آن گواتر (Goiter) می گویند. بزرگ شدن غده تیروئید (بر اثر کمبود ید) به این علت صورت می گیرد.که با افزایش میزان خونی که از این غده می گذرد،.کمبود را جبران نماید. در صورت ادامه کمبود ، فرد دچار کم کاری غده تیروئید یا Hypothyroidism می شود.
افرادی که بیشتر در معرض خطر کمبود ید هستند
بیشترین ذخیره ید در کره زمین در اقیانوس ها می باشد.و میزان کمی از آن در خاک یافت می شود. از سوی دیگر هر چه از اقیانوس ها دور می شویم،.میزان این ماده موجود در خاک کمتر نیز می گردد. از این رو گیاهانی که در مناطق کوهستانی رشد می کنند، دارای مقادیر ناچیزی از ید می باشند.و افراد ساکن در این مناطق در معرض خطر کمبود هستند. به همین دلیل، بالاترین میزان کمبود در جهان در افراد ساکن در رشته کوههای هیمالیا، آلپ وآند دیده می شود. خوشبختانه با اجرای برنامه های ملی افزودن ید به نمک و غذاها،.کمبود در آمریکا به ندرت دیده می شود، ولی هنوز حدود بیش از دو میلیارد از جمعیت جهان در مناطقی زندگی می کنند.که کمبود در آن مناطق شایع است. این افراد باید حتما از نمک یددار و یا غذاهای حاوی ید کافی استفاده نمایند،.تا از خطر کمبود در امان بمانند. زنان حامله نیز باید مقادیر کافی ید را در رژیم روزانه خود دریافت کنند.
مصرف بیش از حد
مصرف بیش از حد ید (مانند کمبود آن).می تواند باعث گواتر و به دنبال آن کم کاری غده تیروئید یا Hypothyroidism گردد. علت این است که مصرف بیش از حد باعث افزایش ترشح هورمون محرک غده تیروئید یا TSH (Thyroid Stimulating Hormone)، کاهش تولید هورمون های تیروئید و ایجاد گواتر می شود. برای افرادی که به دلیل کمبود شدید ید برایشان داروهای حاوی ید تجویز می گردد،.خطر مسمومیت با ید وجود دارد. علائم مسمومیت به شکل سوزش دهان، گلو ومعده، تب، حالت تهوع و استفراغ، اسهال،.درد شکمی، نبض ضعیف و در موارد شدیدتر رفتن به حالت کما می باشد.
به طور خلاصه توصیه می گردد که ید مورد نیاز بدن به صورت ترکیبی از منابع غذایی ذکرشده و نمک ید دار تامین شود،.تا افراد از خطر کمبود در امان بمانند. اهمیت این موضوع در زنان حامله و در زمان شیردهی بیشتر می باشد.
در صورتی که میخواهید در منزل یا محل کار خود آزمایشات پزشکی انجام دهید می توانید از طریق سامانه آسان آزمایش درخواست خود را به صورت آنلاین ثبت کنید و منتظر هماهنگی آزمایشگاه جهت نمونه گیری در محل دلخواه خود باشید.
منبع: NIH