آفت دهان چیست؟
آفت دهانی یک زخم دردناک به شکل بیضی یا گرد با حدود مشخص می باشد. معمولا بر روی زخم آفت لایه سفید رنگی وجود دارد که می‌تواند محلی برای تجمع باکتری های دهانی باشد. آفت ضایعه ای دردناک است و فرد را در هنگام غذا خوردن با مشکل مواجه می‌کند.
آفت در هر قسمتی از مخاط دهان ممکن است ایجاد شود. شایع ترین محل ها شامل زبان و لب هستند. برعکس، محل هایی مانند سقف دهان مکان شایعی برای زخم آفتی معمول نیست مگر آنکه آفت در زمینه بیماری دیگری ایجاد شده باشد. آفت می تواند نشانه ای از بیماری ویروسی یا نتیجه کمبود مواد مغذی مانند ویتامین ها باشد. در پاره ای از موارد علت آفت بیماری های گوارشی مانند بیماری سلیاک، کرون، وحتی سندرم بهجت است.
انواع آفت دهان
زخم آفتی به سه گروه تقسیم می شود: 1) مینور 2) ماژور و 3) هرپتی فرم.
آفت مینور یا کوچک زخم های آفتی منفرد یا متعددی (4 یا بیشتر) هستند که پس از گذشت 2 هفته بدون برجای گذاشتن زخم بر طرف می شوند. محل آفت مینور غالبا بر روی لثه ها، زبان و لب قرار دارد. آفت بزرگ یا ماژور معمولا آفت منفردی با اندازه بزرگ در پشت دهان و بر روی لوزه هاست که با درد بسیار شدیدی در حین بلعیدن غذا همرا است. بهبود آفت ماژور ممکن است 6 هفته به طول بینجامد. این آفت بر خلاف آفت مینور حاشیه نامنظم داشته و عمقی تر است. آفت هرپتی فرم به زخم های فراوان (10 عدد یا بیشتر) و کوچک آفتی گفته می‌شود که بدون بر جای گذاشتن زخم، پس از دو هفته بهبود می یابد.
علل و عوامل بروز آفت دهانی
در مورد علت دقیق بروز آفت های دهانی صحبت های بسیاری مطرح شده است. به طور کلی آفت دهانی می تواند علت های زیادی داشته باشد. با این حال آفت های دهانی جزئی و کوچک معمولا به دنبال خراش یا گاز گرفتن لب یا زبان ایجاد می شوند.
از علت های دیگر زخم های آفتی می توان به موارد زیر اشاره کرد :
اضطراب و استرس و تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی :
عملکرد بسیاری از غدد درون ریز بدن وابسته به محرک های خارجی مانند استرس می باشد. در تحقیقات انجام شده بر روی بیماران آفت مشاهده شده است که سطح هورمون کورتیزول در بزاق این افراد در مقایسه با افراد سالم، به مراتب بیشتر است. کورتیزول هورمونی است که در شرایط وجود استرس و تنش از غده فوق کلیه آزاد می‌شود.
بیماری های گوارشی مانند سلیاک و بیماری کرون
ویروس هایی مانند هرپس و ویروس آبله مرغان یا زونا
کمبود مواد مغذی مثل ویتامین B12 و یا آهن و اسید فولیک. در مطالعات انجام شده کاهش معناداری در سطح ویتامین D نیز در بیماران با زخم های آفت دهانی به چشم می خورد.
دندان مصنوعی و پروتز های دهانی
مصرف برخی از مواد غذایی مثل گردو، گوجه فرنگی یا بادمجان یا برخی از دارو ها
مراقبت از زخم آفت
مراقبت از طریق شستشوی زخم آفتی مدت زمان درد را کم کرده و بهبود زخم را سرعت می بخشد. به این منظور می توان از آب نمک رقیق شده معمولی و یا دهان شویه استفاده کرد. دهان شویه ضد میکروبی هر گونه باکتری، ویروس یا قارچ هایی که ممکن است در صورت عدم مسواک زدن صحیح دندان ها باعث عفونت دهان شوند، از بین می برد.
درمان آفت
داروهای متعددی چه از جهت کم کردن درد بیمار و چه از نظر درمان خود زخم ممکن است مورد استفاده قرار گیرند. مسکن های خوراکی یا موضعی می توانند استفاده شوند. نوع موضعی مسکنی که برای زخم های آفتی به کار می رود داروی “بنزیدامین” است. کورتون ها مانند داروی پردنیزولون با کم کردن التهاب، پیشرفت زخم و درد آن را کاهش می دهند. دهان شویه کلرهگزیدین نیز در این مواقع می تواند سودمند باشد. تجویز مکمل های ویتامینی مانند ب 12، اسید فولیک و آهن در افرادی که کمبود این مواد را دارند موثر است. درمان به کمک لیزر چندی است که مورد توجه واقع شده است. این روش بدون نیاز به بی حسی در عرض چند دقیقه قابل انجام است. انرژی لیزر موجب از بین رفتن ویروس یا باکتری های زخم می شود. لیزر مناسب زخم های آفتی بزرگ و عمیق است که به درمان های معمول جواب نداده باشند.
در آخر توجه شما را به این موضوع جلب می نماییم که درمان آفت دهانی، یک درمان انتظاری است. به این معنی که فرد باید تا تمام شدن دوره بیماری (حدود 10 روز) صبر داشته باشد. معمولا پس از گذشت یک هفته درد زخم آفت به مراتب کمتر شده است و فرد دیگر در غذا خوردن مشکلی ندارد.
در صورتی که میخواهید در منزل یا محل کار خود آزمایشات پزشکی انجام دهید می توانید از طریق سامانه آسان آزمایش درخواست خود را به صورت آنلاین ثبت کنید و منتظر هماهنگی آزمایشگاه جهت نمونه گیری در محل دلخواه خود باشید.
منبع: emedicine